Dovemansoren
Signalen uit de Westerse Beschaving Nr. 40:
Over “De klacht van de Vrede” ٭
Dit jaar (2017) is het vijfhonderd geleden dat Erasmus de Klacht van de Vrede publiceerde. In de eeuwen die daarna zijn gevolgd heeft zich een koor van roependen in de woestijn gevormd, van grote denkers tot vredesactivisten. Van mensen die bereid waren naar de Klacht van Vrouwe Vrede te luisteren. Maar de vaak gehoorde roep Nooit meer oorlog stierf iedere keer geleidelijk weer weg.
In 1983 waarschuwde de polemoloog Johan Niezing tijdens een Internationale Humanistische Vredesconferentie tegen het moderne geweldsdenken: Als we er niet in slagen om de bewapeningsdynamiek onder controle te krijgen, rest ons een toekomst waarin we volstrekt overgeleverd zullen zijn aan vormen van irrationaliteit waarmee vergeleken die van de holenmens, de middeleeuwen, de inquisitie, zelfs het fascisme, slechts milde varianten zullen lijken.
In 2002 toonde voormalig hoofdredacteur van de NRC J.L.Heldring zich in een interview weinig optimistisch: Ik durf de these te verdedigen dat we kwetsbaarder zijn voor verschijnselen als het fascisme dan zeventig jaar geleden. Maar het blijft kennelijk tevergeefs praten tegen de dovemansoren.
Anno 2017 is er helaas opnieuw sprake van “bruinhemden” in de straten van Duitse steden en zitten er binnenkort weer nazi’s in het Duitse parlement.
Het is onvoorstelbaar en eigenlijk absurd dat in onze moderne tijd, waarin veel geschermd wordt met termen als ‘beschaving’ en ‘vooruitgang’ en de burgers voortdurend gewezen wordt op het belang van normen en waarden, politici nog steeds terugvallen op de gewelddadige aanpak van conflicten. Erasmus wees al eerder op dergelijk gedrag van de politieke leiders in zijn tijd: Juist de eer -, en hebzucht van de vorsten is dé grote oorzaak van oorlogen. Ter wille van de vorsten en ten koste van het volk worden geschillen door middel van grof geweld uitgevochten, en trekken de Christenen het zwaard tegen elkaar. Gelukkig is er nu de hoogleraar Daniel Shapiro van Harvard, die zelfs ideeën heeft hoe het conflict met Noord-Korea geweldloos kan worden opgelost. Toch nog iemand die heeft geluisterd.
Vrouwe Vrede richtte in Erasmus’ Klacht van de Vrede haar oproep tot vrede aan iedereen in haar tijd, maar vanaf 1517 is de urgentie ervan alleen maar aan urgentie toegenomen:
Allen moeten samenzweren tegen de oorlog, allen hun stem tegen hem verheffen. De vrede echter moeten zij in het openbaar en in het particuliere leven prijzen, roemen en het volk inprenten.
Een goed verstaander heeft aan een half woord genoeg………
Rein Heijne
Bestuurslid Huis van Erasmus
Hierboven een deel van de omslag van het boek Erasmus: De Klacht van de Vrede door Ad Donker (Bron foto: Bol.com)
٭ Op zaterdag 28 oktober zal Peter van den Dungen, dertig jaar lang de algemeen coördinator van het Internationale Netwerk van Vredesmusea, duidelijk maken dat Erasmus de eerste was die het begrip ‘vrede’ een moderne inhoud gaf, en dat hij als eerste begon met wat nu ‘vredeseducatie’ heet.
.gif)
